Eskişehir’de Hamal Pazarı olarak bilinen ve son dönemde sayıları giderek azalan yerde yevmiyeyle çalışan vatandaşlar, gün boyu ayakta durmak zorunda kalmamak için kendilerine özel kahvehane yapılmasını istediklerini belirterek, şunları söyledi: soğuktan ve sıcaktan korunmak için.
Önceki yıllarda Eskişehir’de Bayat Pazarı olarak bilinen bölgedeki kahvehanelerde, bugün ise Reşadiye Camii önünde toplanan vatandaşlar, geçimlerini sağlamak için gün boyu ayakta duruyor. Emekliler ve yaşlıların da aralarında bulunduğu yaklaşık 15 kişi yevmiye karşılığında hamal olarak çalışıyor. İşçiler, geçmişte oldukça hareketli bir pazar olduğu söylenen Hamal Pazarı’nın eskisi kadar iyi olmadığını, bazı günler hiçbir iş almadan evlerine gittiklerini belirtti. Kış aylarında havanın soğuk olmasına rağmen saat 08.00 ile 17.00 arasında bekleyen ve havalar üşüdüğünde çay içerek ısınan hamallar, yetkililerden kendilerine özel bir kahvehane inşa edilmesini ve buranın tanıtımını yapmasını istedi.
“Un çuvallarını boşaltıyoruz, yem taşımaya gidiyoruz ve inşaata yardım ediyoruz.”
Emekli vatandaş Ali Uyar, uzun yıllardır gelenek haline gelen Hamal Pazarı’nın ne olduğunu anlattı. Yazın işlerin yoğunlaştığını, kışın ise durma noktasına geldiğini belirten Uyar, “Hamal Pazarı’na çoğunlukla erkekler yevmiyelerini almak için geliyor ve eşya taşımak istiyorlar. Un çuvallarını boşaltıyoruz, yem taşıyoruz ve yardım ediyoruz. İnşaat. Çoğunlukla bildiğimiz işi yapıyoruz. Müşteri ne isterse onu yapıyoruz.” Bunun üzerinde çalışıyoruz. Önceki yıllarda hamallar, Eskişehir’de Bayat Pazarı olarak bilinen yerdeki kahvelerde toplanırdı. Mesela biri ‘işçiye ihtiyacım var’ diyerek 10 kişiyi alırdı. Bir başkası gelip ‘İnşaat için 20 kişiye ihtiyacım var’ diyordu. Saat 10.00’dan önce kafeye bir adam gelirdi. Ancak şu anda burada böyle bir şey yok. Geldik, ayaktayız. Bazen iş gelir, bazen gelmez. Birkaç gün işsiz duruyorsunuz, sonra 2-3 kez üst üste işe gittiğiniz günler oluyor. Şu an ortalık sakin, tadı eski günlerdeki gibi. “İş yok. Özellikle kışın çalışmalar duruyor ama yazın biraz hızlanıyor. Havalar sıcakken bağ, bahçe, budama işi çok oluyor” dedi.
“Aramızda 73 yaşında olanlar var”
Artık emekli olduğunu ancak emekli olmadan önce Hamal Pazarı’na gelip gittiğini belirten Uyar, “Mesela ben gece vardiyasına gittiğimde gündüzleri Hamal Pazarı’nda bekliyordum. Yapamazsınız. Bu işle geçiminizi sağlıyorsunuz, ancak kendi karnınızı doyurabilirsiniz. Allah gününüzü kurtarsın, Allah ertesi günü bereketli kılsın. Şimdilerde Hamal Pazarı’nda sadece 10-15 kişi var. Bazıları işe telefonla gidiyor. Numaralarını bırakıyorlar. Orada burada hamallık yaptıklarını söylüyorlar. O yüzden çoğu artık buraya gelmiyor. Aramızda 73 yaşındaki Beşer de var. Hamal hattımız var, çamaşır ipimiz var. “Eşya taşıyoruz. makine ve buzdolabı gibi eşyaları bu iple sırtımıza bağlayarak. Yaşlı vatandaşlar çoğu zaman bunları yapamıyor, zorlanıyorlar. Birlikte gittiğimizde onlardan küçük kutular taşımalarını istiyoruz. Bunu neden yapıyorlar? Kendilerine başka bir meslek bulamıyorlar. İhtiyaç sahibi oldukları için hamallık yapmaya devam ediyorlar” dedi.
“Sadece hamallara yönelik bir kahvehanemiz olsun istiyoruz”
Sabah 08.00 sıralarında beklemeye başladıklarını, akşam 17.00’de dağıldıklarını belirten Ali Uyar, sözlerine şöyle devam etti:
“Öğle vakti acıkınca gidip karnımızı doyuruyoruz. Restoranın hemen önünde bir kahvehane var, hamallar sık sık orada takılır. Üşüdüğümüzde çay içip ısınırız. Genelde tek kişi ayakta durmaz.” Burada yaklaşık 4 kişi bir arada duruyor, işveren gelip ‘1 işçiye ihtiyacım var’ diyor. Diyorlar ki, bir iş için ne yapıyor diye soruyoruz, bazen burada pazarlık yapıyoruz, bazen işe göre fiyat veriyoruz, eğer işveren direkt bana gelirse iş benimdir, o işe mutlaka giderim, diye düşünüyorum. işi görerek fiyat vermek en iyisidir.Ucuz fiyat verirsiniz mallar vardır.İş çok olunca artıramazsınız.Az paraya çalışıp çok iş yaparsınız. Kış aylarında dışarıda beklemek çok zor. Biz sadece hamallara özel bir kahvehanemiz olsun istiyoruz. Herkes bu kahvenin Porter Market olduğunu bilse ve işverenler eskisi gibi buraya gelip personel kiralasa güzel olurdu. ” Şu anda soğukta bekliyorlar, kahvemiz ya da belirli bir yerimiz yok. Eskisehirliler burayı genel olarak biliyordu ama eskisi kadar bilinmiyor.” – ESKİŞEHİR
